بررسی تطبیقی تأثیر اختلاف قرائات سوره بقره در پنج ترجمه کهن و معاصر فارسی

یکی از علوم قرآن کریم که در فهم، ترجمه و تفسیر کلام الهی تأثیر مستقیم دارد، «علم قرائات قرآن» است. به همین سبب، این علم از دیرباز، مورد توجه مفسران قرآن بوده و تلاش جمعیِ ایشان بر این بوده که با توجه به قرائتهای مختلف و تأثیر دادن آنها در فهم قرآن، بتوان بهترین برداشت را مطابق قرائت مقبول عرضه نمود. همین اثرگذاری، در ترجمه نیز خود را می نمایاند. در این مقاله، پس از مرور بر تعاریف و عناوین پایه ای، موارد اختلاف قرائات از میان هفت قرائت مشهور (قرائات سبع) که بر تفسیر قرآن تأثیر دارند، در سوره مبارکه بقره شمارش شده است. در پی آن، اختلاف تفسیری در این موارد، بررسی گردیده و ترجمه فارسی آیات مورد نظر در آن سوره، در ترجمه های رشیدالدین میبدی (ترجمه کهن از اهل­ سنت) و ابوالفتوح رازی (ترجمه کهن از شیعیان)، مهدی الهی قمشه ای (نخستین ترجمه فارسی معاصر)، ناصر مکارم شیرازی و محمدمهدی فولادوند (دو ترجمه متداول معاصر) مقایسه می شود. از رهگذر این بررسی، میزان تطابق ترجمه های یاد شده با روایت حفص از عاصم به عنوان مشهورترین قرائت در سده های اخیر مشخص می شود.